1. Nguồn gốc và sự ra đời của bánh tráng phơi sương Tây Ninh

Bánh tráng phơi sương có nguồn gốc từ thị trấn Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh – nơi nổi tiếng với nghề làm bánh tráng truyền thống hàng trăm năm. Ban đầu, bánh tráng chỉ được làm để ăn trong gia đình hoặc bán ở các phiên chợ quê, với quy trình đơn giản: tráng bánh từ bột gạo, phơi khô dưới nắng. Sau đó, người dân Trảng Bàng đã sáng tạo thêm công đoạn phơi sương vào ban đêm, giúp bánh giữ được độ mềm dẻo, không bị khô cứng như bánh tráng thông thường.

Quy trình phơi bánh để làm nên hương vị đặc trưng của bánh tráng phơi sương (Nguồn: Sưu tầm)

Theo truyền thuyết, món bánh này xuất hiện từ một gia đình miền Trung di cư đến Trảng Bàng, Tây Ninh để lập nghiệp. Một lần, người con dâu vô tình để quên những chiếc bánh tráng nướng ngoài trời qua đêm, khiến bánh bị ẩm sương. Sáng hôm sau, khi phát hiện, gia đình đã thử cuốn bánh với thịt luộc và rau sống, bất ngờ nhận ra hương vị mềm dẻo, thơm ngon đặc biệt. Từ đó, bánh tráng phơi sương ra đời và trở thành món ăn độc đáo của vùng đất này.

Thời gian sau đó, từ một món ăn dân dã, bánh tráng phơi sương đã trở thành đặc sản nổi tiếng, được yêu thích không chỉ ở Tây Ninh mà còn lan tỏa khắp cả nước, thậm chí xuất khẩu ra nước ngoài.

2. Quy trình làm bánh tráng phơi sương truyền thống

2.1. Nguyên liệu làm bánh

Nguyên liệu chính để làm bánh tráng phơi sương là gạo ngon, thường là gạo tẻ trắng, dẻo nhẹ, được trồng tại địa phương. Gạo sau khi ngâm từ 4-6 giờ sẽ được xay thành bột mịn, pha với nước theo tỷ lệ nhất định để tạo độ sệt vừa phải. Một số nơi còn thêm chút muối để tăng hương vị, nhưng tuyệt đối không dùng chất bảo quản hay phụ gia, giữ nguyên sự tự nhiên của bánh.

Bột bánh sau khi đã ngâm gạo trong dủ giờ (Nguồn: Sưu tầm)

2.2 Công đoạn phơi sương độc đáo

Quy trình làm bánh tráng phơi sương gồm nhiều bước tỉ mỉ:

Đầu tiên là tráng bánh. Bột gạo được tráng mỏng trên khuôn vải, đặt trên nồi nước sôi. Người thợ phải khéo léo để bánh đủ mỏng đều nhưng lại không được để rách bánh.

Sự tỉ mỉ trong từng miếng bánh tráng (Nguồn: Sưu tầm)

Sau đó là phơi nắng. Bánh sau khi tráng cần được phơi nắng để đạt độ giòn và chuẩn bị cho bước phơi sương sau đó. Khi bánh tráng được phơi dưới ánh nắng, độ ẩm trong bánh sẽ giảm dần, giúp bánh dai hơn và không bị vỡ khi cuốn. Đồng thời, bánh tráng cũng sẽ được làm chín sơ thông qua ánh nắng, tạo hương vị thơm hơn.

Phơi nắng nhẹ 3-4 tiếng để bánh đạt được độ săn chắc  (Nguồn: Sưu tầm)

Tiếp theo là phơi sương. Đây là công đoạn quan trọng nhất, thường diễn ra vào ban đêm. Bánh được đặt trên các phên tre, để ngoài trời từ 10 giờ tối đến 3-4 giờ sáng, hấp thụ sương đêm. Sương giúp bánh mềm dẻo, không bị khô giòn, đồng thời tạo nên hương vị mát lành đặc trưng.

Phơi sương để tạo độ mềm mại cho bánh, giúp dễ cuốn hơn và tạo nên sự đặc trưng của bánh tráng phơi sương (Nguồn: Sưu tầm)

Cuối cùng là nướng sơ. Sau khi phơi sương, bánh được nướng nhanh trên than hồng để định hình độ mềm và tăng mùi thơm.
Mỗi mẻ bánh đòi hỏi sự kiên nhẫn và kinh nghiệm của người thợ, bởi thời tiết, độ ẩm và thời gian phơi sương đều ảnh hưởng đến chất lượng bánh.

Thành quả sau những công đoạn kì công, ta được 1 chiếc bánh tráng phơi sương chuẩn vị (Nguồn: Sưu tầm)

3. Những món ăn ngon từ bánh tráng phơi sương

3.1. Bánh tráng cuốn thịt heo với rau rừng Tây Ninh

Bánh tráng phơi sương thường được dùng để cuốn thịt heo luộc, kết hợp với hơn 20 loại rau rừng đặc trưng của Tây Ninh như lá cóc, sao nhái, quế vị, chòi mòi… Thịt heo luộc mềm, thái mỏng, cuốn cùng rau rừng và chấm với nước mắm chua ngọt pha tỏi ớt, tạo nên hương vị hài hòa: mềm dẻo của bánh, ngọt thơm của thịt, chua chát của rau và đậm đà của nước chấm. Đây là món ăn dân dã nhưng đầy tinh tế, được nhiều thực khách yêu thích.

Để những món cuốn trở nên siêu cuốn không thể thiếu được bánh tráng phơi sương (Nguồn: Sưu tầm)

3.2. Bánh tráng nướng muối ớt thơm ngon

Bánh tráng phơi sương cũng có thể nướng trực tiếp trên than hồng, rắc thêm muối ớt Tây Ninh để làm món ăn vặt. Khi nướng, bánh giòn tan, thoảng mùi thơm của gạo, kết hợp với vị mặn cay của muối ớt, rất hợp để nhâm nhi cùng bạn bè. Một số nơi còn thêm hành lá, mỡ hành hoặc trứng cút để tăng độ béo và hấp dẫn.

Món ăn vặt không còn xa lạ đối với giới trẻ (Nguồn: Sưu tầm)

4. Bí quyết chọn mua bánh tráng phơi sương ngon nhất

Để chọn được bánh tráng phơi sương chuẩn vị Tây Ninh, bạn cần lưu ý:

• Màu sắc và độ mềm: Bánh ngon có màu trắng ngà, không quá trắng (trắng quá có thể do tẩy bột). Khi cầm, bánh mềm dẻo, không khô cứng, không bị rách khi gấp.

• Mùi hương: Bánh chuẩn có mùi thơm nhẹ của gạo, thoảng chút mát lành của sương, không có mùi hắc của hóa chất.

• Nguồn gốc: Nên mua tại các cơ sở uy tín ở Trảng Bàng, Tây Ninh, như:

• Cơ sở bánh tráng Út Nhỏ: Số 45, đường Lê Lợi, thị trấn Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, Tây Ninh. Giá từ 50.000 VNĐ/bịch (10 cái).

• Cửa hàng đặc sản Cô Ba: Số 120, đường 30/4, TP. Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh. Giá từ 55.000 VNĐ/bịch (10 cái).

• Bảo quản: Bánh tráng phơi sương nên được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp để giữ độ mềm dẻo. Nếu không dùng ngay, bạn có thể để trong tủ lạnh, nhưng cần hâm nóng trước khi ăn để bánh mềm trở lại.

Màu sắc miếng bánh là sự đánh giá cảm quan quan trọng trong việc lựa chọn bánh (Nguồn: Sưu tầm)

5. Sự khác biệt giữa bánh tráng phơi sương Tây Ninh với bánh tráng các địa phương khác

Bánh tráng phơi sương Tây Ninh có những điểm khác biệt nổi bật so với bánh tráng ở các địa phương khác:

• Công đoạn phơi sương: Đây là bước độc đáo mà không vùng nào có, giúp bánh mềm dẻo tự nhiên, không cần nhúng nước khi ăn. Bánh tráng ở miền Trung hay miền Bắc thường khô giòn, phải nhúng nước trước khi cuốn.

• Nguyên liệu: Bánh tráng Tây Ninh dùng gạo địa phương, không pha tạp, giữ được độ dẻo và mùi thơm đặc trưng.

• Cách thưởng thức: Bánh tráng phơi sương Tây Ninh thường được ăn kèm rau rừng – loại rau đặc trưng của vùng, tạo nên hương vị khác biệt. Trong khi đó, bánh tráng ở các nơi khác thường chỉ dùng rau sống thông thường như xà lách, húng quế.

• Độ dày: Bánh tráng phơi sương Tây Ninh mỏng hơn, mềm hơn, dễ cuốn mà không bị rách, trong khi bánh tráng ở nơi khác thường dày và giòn hơn, phù hợp để nướng hoặc làm gỏi.

Bánh tráng phơi sương Tây Ninh không chỉ là một món ăn mà còn là nét văn hóa, là niềm tự hào của người dân Trảng Bàng. Nếu có dịp đến Tây Ninh, đừng quên thưởng thức và mang về món đặc sản này để làm quà cho gia đình và bạn bè nhé!