Hành trình của Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 không chỉ trọng tâm ở TP. Hồ Chí Minh mà còn tỏa sáng trên đỉnh núi Bà Đen, tỉnh Tây Ninh – nơi được chọn tổ chức lễ thắp nến cầu nguyện hòa bình thế giới vào tối ngày 8/5/2025. Núi Bà Đen không chỉ là một danh thắng thiên nhiên mà còn là thánh địa hội tụ năng lượng linh thiêng. Lễ thắp nến trên đỉnh núi, nơi hàng nghìn ngọn đèn lung linh giữa mây trời, hứa hẹn sẽ là khoảnh khắc lay động lòng người, lan tỏa thông điệp hòa bình đến mọi nơi trên thế giới.

Lịch sử Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 

Hành trình của Vesak bắt nguồn từ hàng nghìn năm trước, khi Phật giáo Theravāda (Nam tông) tại các quốc gia như Sri Lanka, Thái Lan, Myanmar, Lào và Campuchia tổ chức lễ kỷ niệm vào ngày trăng rằm tháng Vesakha – tháng thứ tư theo lịch Ấn Độ cổ đại. Từ “Vesak” xuất phát từ “Vaiśākha” trong tiếng Phạn, mang ý nghĩa về sự viên mãn của ánh trăng, tượng trưng cho sự giác ngộ tròn đầy của Đức Phật. Trong truyền thống Phật giáo Nam tông, đây là ngày để tưởng nhớ ba sự kiện lớn: Đức Phật Thích Ca giáng sinh vào năm 623 TCN tại vườn Lâm Tỳ Ni, khoảnh khắc Ngài đạt giác ngộ, thành đạo dưới cội bồ đề sau 49 ngày thiền định vào năm 35 tuổi, và thời điểm Ngài nhập Niết bàn ở tuổi 80 dưới tán cây sa la song thọ tại Kushinagar. Ba sự kiện này không chỉ là cột mốc quan trọng trong cuộc đời Đức Phật mà còn là biểu tượng của hành trình từ khổ đau đến giải thoát.

Trong suốt nhiều thế kỷ, Vesak được tổ chức với các nghi thức truyền thống như tụng kinh, thiền định, phóng sinh, và bố thí, phản ánh lòng từ bi và trí tuệ của giáo pháp. Tuy nhiên, bước ngoặt lịch sử của Vesak là khi Liên Hợp Quốc công nhận ngày lễ này vào năm 1999. Nghị quyết 54/115, do Sri Lanka đề xuất và được 34 quốc gia đồng thuận đã đưa Vesak lên tầm quốc tế, trở thành Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak - một sự kiện văn hóa và tôn giáo toàn cầu, diễn đàn để thảo luận về hòa bình, phát triển bền vững và các giá trị nhân văn.

Ý nghĩa của Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak

Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak không chỉ là ngày lễ kỷ niệm mà còn là một hành trình tâm linh, nơi con người tìm về giá trị nguyên bản của mình. Trong giáo lý Phật giáo, đây là dịp để thực hành Tam Vô Lậu Học – Giới (giữ gìn đạo đức), Định (an định tâm trí), Tuệ (phát triển trí tuệ). Các nghi lễ truyền thống trong ngày Vesak thường bao gồm tụng kinh cầu nguyện, thiền định, bố thí để lan tỏa lòng từ bi, và triển khai các hoạt động từ thiện, thể hiện tinh thần nhập thế của đạo Phật.

Từ góc độ khoa học, nhiều nghiên cứu hiện đại đã chứng minh rằng thiền định - một phần không thể thiếu trong thực hành Phật giáo, có tác dụng giảm căng thẳng, cải thiện sức khỏe tinh thần và tăng cường khả năng tập trung. Một số nghiên cứu về thần kinh học chỉ ra rằng thực hành thiền định lâu dài có thể làm tăng mật độ chất xám ở vỏ não trước trán – khu vực liên quan đến tư duy lý trí và ra quyết định sáng suốt. Điều này hoàn toàn phù hợp với lời dạy của Đức Phật về con đường giải thoát, nhấn mạnh vào sự tỉnh thức và chánh niệm trong từng khoảnh khắc.

Bên cạnh đó, Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak còn là cầu nối văn hóa giữa các truyền thống Phật giáo trên thế giới, bao gồm Theravāda với sự giản dị và thực hành giới luật nghiêm ngặt, Mahāyāna với lòng từ bi phổ quát, và Kim Cương thừa (Vajrayāna) với những phương pháp thiền định và mật giáo chuyên sâu.

Trên bình diện quốc tế, Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 được tôn vinh như một thông điệp hòa bình và đoàn kết toàn cầu. Chủ đề chính thức của Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 là: “Hòa hợp và bao hàm vì nhân phẩm con người: Tuệ giác Phật giáo vì hòa bình thế giới và phát triển bền vững”. Sự kiện không chỉ khẳng định giá trị trường tồn của giáo pháp Đức Phật trong việc giải quyết những thách thức của thời đại, mà còn gắn liền với các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc, đặc biệt là mục tiêu số 16 về hòa bình, công lý và thể chế vững mạnh. Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với xung đột vũ trang, khủng hoảng môi trường và bất bình đẳng xã hội ngày càng gia tăng, Vesak được xem như một ngọn hải đăng tâm linh, soi sáng con đường từ bi và trí tuệ, khơi dậy tinh thần đoàn kết và trách nhiệm chung của nhân loại nhằm kiến tạo một thế giới hòa bình và phát triển bền vững.

Các kỳ Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak được tổ chức ở đâu?

Kể từ khi được Liên Hợp Quốc công nhận vào năm 1999, Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2000 được tổ chức lần đầu tiên tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York, đánh dấu sự kiện này mang tầm vóc quốc tế với sự tham gia của các phái đoàn Phật giáo từ 34 quốc gia.

Sau đó, Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak đã được tổ chức tại nhiều quốc gia trên thế giới như Thái Lan, Việt Nam, Sri Lanka…, mỗi nơi đều để lại dấu ấn riêng.

Việt Nam - với hơn 2000 năm lịch sử Phật giáo, đã ghi dấu ấn qua ba lần đăng cai Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak. 

Lần thứ nhất, Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak năm 2008 được tổ chức tại Cung Hội nghị Quốc gia Hà Nội, từ ngày 14-17/5/2008. Chủ đề chính của Đại lễ Vesak 2008 là “Sự cống hiến của Phật giáo trong việc xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ và văn minh”. Những nội dung Đại lễ quan tâm qua các cuộc Hội thảo là những đề tài như: Sự thay đổi khí hậu toàn cầu, những mâu thuẫn trong gia đình, chiến tranh và hàn gắn, những thay đổi xã hội, vấn đề giáo dục của Phật giáo, Phật giáo nhập thế và Phật giáo trong giai đoạn kỹ thuật số.

Lần thứ hai, Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2014 được tổ chức tại chùa Bái Đính, tỉnh Ninh Bình, diễn ra từ 7-10/5/2014. Chủ đề của Đại lễ Vesak 2014 là: “Phật giáo góp phần thực hiện thành tựu các mục tiêu thiên niên kỷ của Liên Hợp quốc”. Làm rõ chủ đề Đại lễ có 5 hội thảo quan tâm tới các lĩnh vực: Quan điểm và ứng xử của Phật giáo về phát triển bền vững và thay đổi xã hội; Phật giáo với biến đổi khí hậu toàn cầu và bảo vệ môi trường; Đóng góp của Phật giáo trong xây dựng lối sống lành mạnh; Phật giáo với xây dựng hòa bình và ứng xử sau mâu thuẫn, chiến tranh; Giáo dục Phật giáo ở chương trình cấp đại học.

Lần thứ ba, Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2019 được tổ chức, diễn ra từ ngày 12 - 14/5/2019 tại chùa Tam Chúc, Hà Nam. Chủ đề của Đại lễ Vesak 2019 là “Cách tiếp cận của Phật giáo về sự lãnh đạo toàn cầu và trách nhiệm cùng chia sẻ vì xã hội bền vững”, trong khuôn khổ của Đại lễ, 5 hội thảo khoa học quốc tế với những nội dung: Chánh niệm trong lãnh đạo để có hòa bình bền vững; Phật giáo với gia đình hòa hợp, sức khỏe con người và xã hội bền vững; Phật giáo với giáo dục và đạo đức toàn cầu; Tiến bộ của khoa học, công nghệ và giáo dục Phật giáo; Phật giáo với tiêu thụ có trách nhiệm và phát triển bền vững.

Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 có hành trình thế nào?

Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 sẽ diễn ra tại Học viện Phật giáo Việt Nam, xã Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh, TP. Hồ Chí Minh, từ ngày 6 đến 8 tháng 5 năm 2025. Đây là trung tâm chính tổ chức các hoạt động như hội thảo quốc tế, triển lãm văn hóa Phật giáo, và các nghi lễ chính thức. 

Điểm nhấn đặc biệt của Đại lễ Vesak năm nay là lễ thắp nến cầu nguyện hòa bình thế giới vào tối ngày 8/5/2025 tại núi Bà Đen, tỉnh Tây Ninh. Sau lễ bế mạc tại TP. Hồ Chí Minh, đoàn đại biểu sẽ di chuyển đến núi Bà Đen để tham gia nghi thức này.

Sự kiện tại núi Bà Đen không chỉ là một phần quan trọng của Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 mà còn là cơ hội để Việt Nam giới thiệu một trong những thánh địa tâm linh đẹp nhất cả nước. Với độ cao 986m – ngọn núi cao nhất Đông Nam Bộ – và quần thể văn hóa tâm linh độc đáo, quy mô, núi Bà Đen hứa hẹn sẽ mang đến trải nghiệm tâm linh sâu sắc cho các đại biểu quốc tế.

Núi Bà Đen - Thánh địa linh thiêng của Phật giáo Việt Nam

Núi Bà Đen không chỉ là một kỳ quan thiên nhiên trác tuyệt mà còn là thánh địa tâm linh quan trọng trong đời sống tinh thần của Phật giáo Việt Nam. Đỉnh núi Bà Đen, nơi mệnh danh là "nóc nhà Nam Bộ" là điểm hội tụ linh khí trời đất, nơi thiên nhiên và tâm linh giao thoa, tạo nên không gian thanh tịnh và thiêng liêng.

Nổi bật trên đỉnh núi là Tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn bằng đồng cao 72m, được xác lập kỷ lục là "Tượng Phật Bà bằng đồng cao nhất châu Á tọa lạc trên đỉnh núi". Hình ảnh Bồ Tát Quán Thế Âm được tạo tác với gương mặt từ ái, đôi mắt từ bi hướng về đồng bằng mênh mông, biểu trưng cho lòng che chở và cứu khổ độ sinh của Bồ Tát đối với nhân gian.

Đỉnh núi cũng là nơi ngự toạ của tôn tượng Bồ Tát Di Lặc cao 36m, rộng 45m, được ghép từ 6.688 viên đá sa thạch tự nhiên, với tổng trọng lượng lên đến hơn 5.100 tấn. Tượng Di Lặc là biểu tượng của niềm hoan hỷ và an lạc, truyền cảm hứng về một thế giới tương lai đầy hạnh phúc và bình an cho toàn nhân loại.

Đặc biệt, đỉnh núi Bà Đen hiện đang tôn trí Ngọc Xá Lợi của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, được cung thỉnh từ Bồ Đề Đạo Tràng, Ấn Độ vào năm 2023. Xá lợi được đặt trang trọng trong bảo tháp pha lê tại chánh điện, là nơi để Tăng Ni, Phật tử và du khách thập phương chiêm bái, hướng tâm cầu nguyện và tu tập. Sự hiện diện của Ngọc Xá Lợi Đức Phật không chỉ khẳng định vị thế tâm linh của núi Bà Đen mà còn là biểu tượng thiêng liêng, lan tỏa năng lượng từ bi và trí tuệ của Đức Phật.

Ngoài khu vực đỉnh núi, hệ thống các công trình văn hóa tâm linh dưới chân núi và lưng chừng núi cũng rất phong phú và lâu đời. Tiêu biểu là Chùa Bà (Linh Sơn Tiên Thạch Tự) và Điện Bà Linh Sơn Thánh Mẫu được xây dựng từ thế kỷ XVIII, cùng nhiều điện thờ linh thiêng khác… Các công trình này phản ánh sự hòa quyện giữa tín ngưỡng dân gian bản địa và giáo lý Phật giáo, góp phần tạo nên một không gian tôn giáo và tín ngưỡng đặc sắc, nơi hội tụ niềm tin, khát vọng của người dân Nam bộ.

Trong khuôn khổ Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025, núi Bà Đen được lựa chọn là điểm đến đặc biệt, với nhiều nghi thức tâm linh được tổ chức quy mô. Theo đó, bên cạnh lễ thắp nến cầu nguyện hòa bình thế giới, hàng nghịn đại biểu quốc tế và trong nước sẽ cùng tham dự lễ rước và tôn trí xá lợi Phật, và lễ trồng cây Bồ Đề với 108 cội bồ đề từ Ấn Độ. Đây là dịp để Tăng Ni, Phật tử và khách hành hương chiêm bái, đồng thời lan tỏa thông điệp hòa bình đến toàn nhân loại.

"Giữa không gian thanh tịnh và linh thiêng trên đỉnh núi cao 986m – nơi được mệnh danh là nóc nhà Nam Bộ – hàng nghìn ngọn nến sẽ đồng loạt thắp sáng, hòa quyện cùng tiếng tụng niệm và pháp âm uy nghiêm, tạo nên một biển ánh sáng huyền diệu giữa mây trời Tây Ninh. Khoảnh khắc thiêng liêng ấy không chỉ là một nghi lễ tôn giáo truyền thống, mà còn là biểu tượng mạnh mẽ của hy vọng, khơi dậy niềm tin sâu sắc vào con đường hòa bình, từ bi và trí tuệ mà Đức Phật đã chỉ dạy. Đây cũng chính là lời kêu gọi nhân loại cùng nhau kiến tạo một thế giới hòa bình, an lạc và phát triển bền vững."

Núi Bà Đen gấp rút chuẩn bị tổ chức lễ thắp nến cầu nguyện hòa bình thế giới Vesak 2025

Chiều ngày 4/3/2025, Thượng tọa Thích Trí Chơn - Ủy viên Thư ký Ủy ban Tổ chức Quốc tế Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc (ICDV), Trưởng Tiểu ban Lễ tân và Thắp nến Cầu nguyện Hòa bình, đã chủ trì đoàn khảo sát thực địa tại núi Bà Đen. Chuyến khảo sát có sự tham gia của đại diện chính quyền tỉnh Tây Ninh và khu du lịch Sun World Ba Den Mountain, nhằm rà soát chi tiết các phương án tổ chức cho Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 tại ngọn núi thiêng này.

Theo quyết định của ICDV tại phiên họp lần thứ hai ngày 26/3/2024 tại TP.HCM, núi Bà Đen đã được chọn là địa điểm tổ chức nhiều nghi lễ thiêng liêng trong khuôn khổ Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025. 

Theo đó, lễ cung nghinh và tôn trí Xá lợi Đức Phật, được thỉnh từ Bồ Đề Đạo Tràng (Ấn Độ) sẽ diễn ra vào ngày 25/4/2025 tại quảng trường Tây Bổ Đà Sơn, mở đầu cho tuần lễ Vesak để du khách chiêm bái, cầu nguyện tại núi Bà Đen. Tiếp đó vào ngày 8/5/2025, đoàn đại biểu quốc tế sẽ thực hiện nghi lễ trồng 108 cây Bồ Đề lưu niệm, mỗi cây đại diện cho một quốc gia, biểu trưng cho sự hòa hợp và giác ngộ.

Tâm điểm của sự kiện là Lễ thắp nến cầu nguyện hòa bình thế giới vào tối cùng ngày. Hàng nghìn ngọn nến sẽ được thắp sáng tại quảng trường Tây Bổ Đà Sơn, với Xá lợi Phật ở trung tâm, tỏa ánh sáng thiêng liêng giữa không gian linh thánh trên đỉnh núi cao 986m. Nghi thức truyền nến từ ba ngọn nến lớn do các vị cao tăng khởi nguồn sẽ lan tỏa đến toàn thể đại biểu, tạo thành một biển ánh sáng rực rỡ, biểu tượng cho khát vọng hòa bình và an lạc toàn cầu. 

Phát biểu tại buổi làm việc, Thượng tọa Thích Trí Chơn nhấn mạnh: “Đại lễ Vesak là sự kiện quốc tế mang ý nghĩa sâu sắc, không chỉ với Phật giáo mà còn với cộng đồng toàn cầu. Việc tổ chức tại Núi Bà Đen đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, từ sơ đồ di chuyển, thiết kế nghi lễ đến kế hoạch truyền thông. Chúng tôi mong muốn mọi chi tiết được sắp xếp chu đáo để hành trình của các đại biểu tại đây trở thành một trải nghiệm đáng nhớ, lan tỏa tinh thần hòa bình và đoàn kết.” Lời khẳng định của Thượng tọa như một lời cam kết, đặt nền móng cho sự thành công của các hoạt động trong khuôn khổ Vesak 2025 tại Núi Bà Đen.

Bà Nguyễn Lâm Nhi Thuỳ - Giám đốc Sun World Ba Den Mountain cho biết: “Được đón đoàn đại biểu Vesak 2025 trong đại lễ thắp nến cầu nguyện hoà bình thế giới là một niềm vinh hạnh lớn lao cho Khu du lịch núi Bà Đen. Đây không chỉ là cơ hội để cộng đồng Phật tử, du khách quốc tế biết đến Núi Bà Đen - điểm đến tâm linh, văn hóa đặc sắc của Việt Nam. Hiện tại, khu du lịch Sun World Ba Den Mountain đang phối hợp với Giáo hội Phật giáo Việt Nam gấp rút chuẩn bị mọi công tác tổ chức và cơ sở vật chất để đảm bảo mọi nghi lễ diễn ra suôn sẻ và trang trọng”.

Ý nghĩa của Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 tại Việt Nam

Tại Việt Nam, Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 không chỉ là dịp để tưởng niệm và tôn vinh Đức Phật, mà còn là cơ hội để thực hành giáo pháp, thúc đẩy hòa bình và khẳng định bản sắc Phật giáo Việt Nam với truyền thống hài hòa giữa tinh thần Phật giáo Đại thừa và các giá trị văn hóa bản địa, phản ánh sự gắn kết giữa đạo pháp và dân tộc. Từ những ngôi chùa làng mộc mạc đến các danh thắng tâm linh như núi Bà Đen, Đại lễ Phật đản Liên Hợp Quốc Vesak 2025 sẽ giúp Việt Nam chia sẻ với thế giới cách mà Phật giáo đã trở thành nguồn mạch tinh thần, giúp dân tộc vượt qua những biến cố lịch sử và phát triển bền vững trong thời đại mới.

“Đại lễ Phật đản Vesak Liên Hiệp Quốc 2025 tại Việt Nam không chỉ là sự kiện ngoại giao quan trọng mà còn là cơ hội để quảng bá hình ảnh đất nước, con người và văn hóa Việt Nam đến bạn bè quốc tế”. Hòa thượng Thích Đức Thiện - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam nhấn mạnh.