1. Ý nghĩa sâu sắc của Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc

1.1 Nguồn gốc và ý nghĩa tâm linh

Đại lễ Vesak, hay còn gọi là lễ Phật đản, kỷ niệm ba sự kiện quan trọng trong cuộc đời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni: đản sinh, thành đạo và nhập Niết-bàn. Ngày lễ thiêng liêng này được Liên Hợp Quốc chính thức công nhận vào năm 1999 như một lễ hội văn hóa tâm linh toàn cầu, ghi nhận những đóng góp của Phật giáo đối với nền hòa bình, đạo đức và sự phát triển của nhân loại.

Ảnh: Sưu tầm

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc thường được tổ chức vào ngày trăng tròn tháng 4 âm lịch, tùy theo truyền thống của từng quốc gia. Đây là dịp để Phật tử và cộng đồng suy ngẫm về hành trình giác ngộ của Đức Phật, thực hành các giá trị nhân văn như lòng từ bi, bố thí, hướng tới hạnh phúc và an lạc cho mọi người.

Đại lễ Vesak thể hiện giá trị phổ quát của Phật giáo: hòa bình, trí tuệ, từ bi và sự hòa hợp giữa các dân tộc, tôn giáo - những giá trị cốt lõi vẫn luôn phù hợp với thời đại ngày nay.

1.2 Đại lễ Vesak trong bối cảnh Liên Hợp Quốc

Sự công nhận của Liên Hợp Quốc đối với Vesak xuất phát từ sáng kiến của Sri Lanka vào năm 1999 thông qua Nghị quyết 54/115. Từ đó, Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc đã trở thành cầu nối văn hóa, tôn giáo và tinh thần nhân văn giữa các quốc gia.

Lễ kỷ niệm Vesak đầu tiên trong khuôn khổ Liên Hợp Quốc được tổ chức vào ngày 15 tháng 5 năm 2000 tại New York, với sự tham dự của 34 quốc gia. Sự kiện này đánh dấu khởi đầu cho truyền thống kết nối con người từ nhiều nền văn hóa và tôn giáo khác nhau, tạo nền tảng cho đối thoại liên tôn giáo và hợp tác toàn cầu.

Đại lễ Vesak cung cấp cơ hội để các nhà lãnh đạo tôn giáo, học giả, chính trị gia cùng thảo luận về các vấn đề toàn cầu qua lăng kính Phật giáo. Các cuộc thảo luận ý nghĩa về các chủ đề như giải quyết xung đột, biến đổi khí hậu và công bằng xã hội đã góp phần đưa ra những giải pháp dựa trên tinh thần từ bi và trí tuệ của Phật giáo.

2. Việt Nam với dấu ấn trong các kỳ Đại lễ Vesak

2.1 Lịch sử Việt Nam đăng cai Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc

Việt Nam đã được tin tưởng giao trọng trách đăng cai tổ chức Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc ba lần vào các năm 2008, 2014, 2019 và sắp tới là lần thứ tư vào năm 2025. Mỗi lần đăng cai đều đánh dấu những bước tiến mạnh mẽ trong việc khẳng định vai trò của Việt Nam trên diễn đàn Phật giáo quốc tế.

2.1.1. Vesak 2008: Lần đầu tiên Việt Nam đăng cai – Một cột mốc lịch sử

Năm 2008, Việt Nam lần đầu tiên đăng cai tổ chức Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia ở Hà Nội. Với chủ đề "Đóng góp của Phật giáo trong việc xây dựng xã hội công bằng, dân chủ và văn minh", sự kiện thu hút hơn 4.000 đại biểu từ 87 quốc gia.

Dấu ấn đặc biệt của Vesak 2008 là việc Việt Nam đã tổ chức thành công các hội thảo và hội nghị chuyên đề về vai trò của Phật giáo trong việc ngăn chặn xung đột, thúc đẩy công bằng xã hội và phát triển bền vững. Chính điều này đã giúp định vị Việt Nam là nhân tố quan trọng trên diễn đàn Phật giáo quốc tế, chứng minh khả năng tích hợp triết lý Phật giáo với những thách thức hiện đại.

2.1.2. Vesak 2014: Mở rộng tầm nhìn tại Ninh Bình

Đại lễ Vesak 2014 được tổ chức tại chùa Bái Đính, Ninh Bình, thu hút hơn 10.000 người tham dự với hơn 1.000 đại biểu quốc tế từ 95 quốc gia. Chủ đề "Quan điểm Phật giáo đối với việc đạt được các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ của Liên Hợp Quốc" đã tạo ra sự kết nối giữa giáo lý Phật giáo và các sáng kiến phát triển toàn cầu.

Vesak 2014 đánh dấu bước ngoặt lớn với quy mô tổ chức ấn tượng. Việt Nam đã tổ chức sáu hội thảo lớn, bao gồm các chủ đề từ nóng lên toàn cầu và bảo vệ môi trường đến đóng góp của Phật giáo cho lối sống lành mạnh và phục hồi sau xung đột. Việc sử dụng công nghệ hiện đại, sự phủ sóng truyền thông cùng sự góp mặt của các lãnh đạo đứng đầu các cơ quan chính phủ đã cho thấy năng lực chuyên nghiệp hóa trong việc tổ chức sự kiện quốc tế của Việt Nam.

2.1.3. Vesak 2019: Quy mô lớn tại Hà Nam

Đại lễ Vesak 2019 diễn ra tại chùa Tam Chúc, Hà Nam với quy mô lớn nhất từ trước đến nay. Sự kiện thu hút hơn 1.500 phái đoàn quốc tế từ 112 quốc gia với chủ đề "Cách tiếp cận của Phật giáo về lãnh đạo toàn cầu và trách nhiệm chung cho các xã hội bền vững".

Thành công nổi bật của Vesak 2019 là việc tổ chức mười hội thảo chuyên đề, với các phiên thảo luận về những chủ đề như "Lãnh đạo chánh niệm vì hòa bình bền vững" và "Vai trò của Phật giáo trong việc đối phó với Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư". Năm 2019 đánh dấu sự trưởng thành của Việt Nam trong việc đưa các giá trị Phật giáo hòa nhập với các vấn đề toàn cầu đương đại, khẳng định vị thế của Việt Nam như một trung tâm ngoại giao Phật giáo uy tín.

2.1.4. Vesak 2025: Kỳ vọng lần thứ tư đăng cai tại TP. Hồ Chí Minh 

Năm 2025, Việt Nam sẽ lần thứ tư đăng cai Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc, với địa điểm chính tại TP. Hồ Chí Minh và chủ đề "Đoàn kết và bao dung vì nhân phẩm con người, tuệ giác Phật giáo". Đây sẽ là lần đầu tiên Vesak Liên Hợp Quốc được tổ chức tại thành phố phía Nam Việt Nam, đánh dấu sự mở rộng địa bàn tổ chức Vesak của đất nước từ miền Bắc xuống miền Nam.

Điểm đặc biệt của Vesak 2025 là ngoài các hoạt động chính tại TP. Hồ Chí Minh, các đại biểu quốc tế sẽ được tham quan và tham dự các sự kiện tâm linh tại Sun World Ba Den Mountain tại núi Bà Đen, Tây Ninh. Tại đây, một trong những điểm nhấn quan trọng sẽ là: lễ cung rước xá lợi Đức Phật từ Bảo tàng Ấn Độ - nghi lễ tâm linh thiêng liêng chưa từng có trong các kỳ Vesak trước đây tại Việt Nam; trồng 108 cây bồ đề; đại lễ cầu nguyện hòa bình thế giới được tổ chức tại quảng trường Tây Bổ Đà Sơn, các cao tăng, chư tôn giáo phẩm từ khắp nơi trên thế giới cùng thắp những ngọn nến biểu trưng cho ánh sáng trí tuệ, từ bi và mong thế giới hòa bình, an lạc. 

Chuỗi sự kiện tâm linh mang đậm tính nhân văn, thể hiện lòng tôn kính với Đức Phật, khát vọng hòa bình của người Việt Nam và Phật tử toàn cầu. Núi Bà Đen - được mệnh danh đỉnh thiêng Nam Bộ, với hệ thống chùa, đền, miếu có lịch sử lâu đời, sẽ là điểm đến văn hóa tâm linh đặc sắc cho các đại biểu quốc tế sau khi tham dự các hoạt động chính tại TP. Hồ Chí Minh, góp phần lan tỏa hình ảnh đất nước, con người Việt Nam chuộng hòa bình".

2.2. Lý do Việt Nam được tin cậy tổ chức Đại lễ Vesak

Việt Nam được tin tưởng giao trọng trách tổ chức Đại lễ Vesak nhờ nhiều yếu tố quan trọng. Trước hết, đất nước có truyền thống Phật giáo lâu đời, với lịch sử hơn 2.000 năm đồng hành cùng dân tộc, tạo nên nền tảng văn hóa tâm linh sâu sắc.

Khả năng tổ chức sự kiện quốc tế chuyên nghiệp, chu đáo của Việt Nam được thể hiện qua việc đảm bảo hài hòa giữa các yếu tố tâm linh, học thuật và ngoại giao trong mỗi kỳ Vesak. Từ hạ tầng kỹ thuật, cơ sở vật chất đến khía cạnh lễ nghi tâm linh đều được đầu tư nghiêm túc, tạo ấn tượng tốt đẹp với cộng đồng quốc tế.

Chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc tôn trọng, bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo cũng là yếu tố quan trọng. Giao lưu tôn giáo tại Việt Nam diễn ra hòa bình, ổn định, minh chứng cho vai trò điều phối, hội nhập quốc tế uy tín của đất nước.

3. Vai trò của Việt Nam trong Vesak 2025 và tầm nhìn toàn cầu

Vesak 2025 tại Việt Nam sẽ tập trung vào chủ đề chính thức: "Sự đóng góp của Phật giáo trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu thời đại mới". Chủ đề này phản ánh tầm nhìn của Việt Nam trong việc kết nối giáo lý Phật giáo với những vấn đề cấp bách của thế giới hiện đại.

Việt Nam đặt trọng tâm vào các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, khủng hoảng tâm lý, xung đột xã hội, và đưa ra cách tiếp cận dựa trên tinh thần Phật giáo. Thông qua Vesak 2025, Việt Nam mong muốn thúc đẩy đối thoại về cách thức ứng dụng triết lý Phật giáo vào việc giải quyết các thách thức hiện đại.

Vesak 2025 được chọn tổ chức chính tại TP. Hồ Chí Minh - trung tâm kinh tế, văn hóa lớn nhất cả nước. Đây là lần đầu tiên một thành phố lớn ở miền Nam được chọn làm nơi đăng cai Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc, mở ra hướng tiếp cận mới trong việc giới thiệu văn hóa Phật giáo đô thị Việt Nam đến bạn bè quốc tế.

Ngoài các nghi lễ tâm linh, Vesak 2025 sẽ tổ chức nhiều hội thảo chuyên sâu về chủ đề "Sự đóng góp của Phật giáo trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu thời đại mới". Các phiên thảo luận sẽ tập trung vào những vấn đề cấp bách như biến đổi khí hậu, xung đột xã hội, khủng hoảng tâm lý hậu đại dịch, và cách thức ứng dụng trí tuệ Phật giáo để tìm ra giải pháp bền vững.

Dự kiến Vesak 2025 sẽ đón tiếp hơn 1.000 đại biểu quốc tế từ hơn 80 quốc gia cùng hàng chục nghìn Phật tử, học giả trong nước. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tầm nhìn mới, Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 tại TP. Hồ Chí Minh và các hoạt động tại núi Bà Đen hứa hẹn sẽ nâng cao vị thế của Việt Nam trong cộng đồng Phật giáo thế giới và lan tỏa mạnh mẽ thông điệp hòa bình, từ bi của Đức Phật.

4. Ý nghĩa và vai trò sâu sắc của Việt Nam trong Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc

4.1 Nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam

Việc liên tục được tin tưởng giao trọng trách đăng cai Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc đã góp phần nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam trên nhiều phương diện sâu rộng. Thông qua việc tổ chức thành công các kỳ Vesak, Việt Nam thể hiện khả năng tổ chức sự kiện quốc tế chuyên nghiệp, an toàn, mang đậm bản sắc văn hóa. Đặc biệt, năng lực điều phối hài hòa giữa các yếu tố tâm linh, học thuật và ngoại giao của Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc tạo kênh ngoại giao văn hóa và đối thoại tôn giáo hiệu quả, giúp Việt Nam mở rộng mối quan hệ với các quốc gia, tổ chức quốc tế trên nền tảng các giá trị chung về hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững. Đây chính là minh chứng cho chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc tôn trọng, bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, đồng thời khẳng định cam kết của Việt Nam với các giá trị hòa bình, đối thoại và hợp tác toàn cầu.

Thành công trong việc đăng cai Vesak đã khẳng định Việt Nam là "trái tim Phật giáo của khu vực Đông Nam Á", góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trong cộng đồng Phật giáo thế giới và tăng cường mối quan hệ giữa Phật giáo Việt Nam với các tổ chức Phật giáo quốc tế. Điều này đặc biệt có ý nghĩa khi xét đến vai trò hơn 2.000 năm của Phật giáo trong lịch sử dân tộc Việt Nam.

4.2 Vai trò dẫn dắt trong việc kết nối Phật giáo với các vấn đề toàn cầu

Một trong những vai trò quan trọng nhất của Việt Nam trong Đại lễ Vesak LHQ là khả năng kết nối giáo lý Phật giáo với các vấn đề toàn cầu đương đại. Từ Vesak 2008 đến nay, Việt Nam luôn chủ động đề xuất các chủ đề hội thảo liên quan đến các thách thức lớn của nhân loại như biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, xung đột xã hội, và gần đây là khủng hoảng hậu đại dịch.

Thông qua việc tổ chức các hội thảo chuyên đề trong khuôn khổ Vesak, Việt Nam đã tạo ra diễn đàn quốc tế cho các nhà lãnh đạo tôn giáo, học giả và chính trị gia cùng thảo luận về cách ứng dụng triết lý Phật giáo để giải quyết các vấn đề toàn cầu. Những thảo luận này đã dẫn đến các tuyên bố Vesak, thể hiện trách nhiệm, đóng góp vào sứ mệnh vì hòa bình, phát triển bền vững và hợp tác toàn cầu của Liên Hợp Quốc.

Vai trò dẫn dắt của Việt Nam còn thể hiện ở khả năng tích hợp các yếu tố truyền thống và hiện đại, giữa nghi lễ tâm linh và công nghệ số, giữa bản sắc văn hóa dân tộc và xu hướng toàn cầu hóa. Đây chính là sự đóng góp độc đáo của Việt Nam vào việc giữ gìn và phát huy giá trị Phật giáo trong thế giới hiện đại.

4.3 Lan tỏa giá trị Phật giáo Việt Nam ra thế giới

Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc là cơ hội quý báu để Việt Nam quảng bá tinh thần Phật giáo Việt Nam ra thế giới: sự dung hòa, lòng từ bi, tinh thần yêu nước và hành động thiết thực. Đặc điểm nổi bật của Phật giáo Việt Nam là sự gắn kết hài hòa với đời sống dân tộc, thể hiện tinh thần "hộ quốc an dân" (bảo vệ đất nước, mang lại bình an cho nhân dân) và "đạo pháp - dân tộc" (gắn kết giữa đạo Phật và dân tộc).

Thông qua Vesak, hình ảnh đất nước và con người Việt Nam thân thiện, hiếu hòa được lan tỏa đến cộng đồng quốc tế. Những giá trị tốt đẹp của Phật giáo Việt Nam như lòng từ bi, tinh thần hòa hợp và nếp sống đạo đức được chia sẻ rộng rãi, góp phần xây dựng hình ảnh tích cực của Việt Nam trên trường quốc tế.

Ngoài ra, việc đăng cai Vesak còn góp phần thúc đẩy du lịch tâm linh, phát triển kinh tế xanh và gắn kết cộng đồng tại Việt Nam. Các điểm đến tâm linh, di tích Phật giáo tại Việt Nam như chùa Bái Đính, Tam Chúc, và sắp tới là khu vực núi Bà Đen trở nên nổi tiếng hơn với bạn bè quốc tế, thu hút lượng lớn du khách quan tâm đến văn hóa, tâm linh, góp phần phát triển kinh tế địa phương và nâng cao đời sống người dân.

Qua bốn lần đăng cai Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc, Việt Nam đã khẳng định vị thế là điểm đến tin cậy cho sự kiện Phật giáo tầm cỡ quốc tế, nơi Phật giáo trở thành chất liệu kết nối con người, văn hóa và hành động vì một thế giới hòa bình, bền vững.

Vai trò của Việt Nam trong Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc là minh chứng sinh động cho cam kết của đất nước trong việc gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa tâm linh truyền thống, đồng thời tích cực đóng góp vào sự nghiệp hòa bình, phát triển bền vững của thế giới - nơi các giá trị Phật giáo về từ bi, trí tuệ, hòa bình ngày càng lan tỏa rộng khắp.